بهانه‌جویی‌های آمریکا برای حمله به عراق از زبان بازرسان سازمان ملل

نگاهی به نحوه تعامل آمریکا با بازرسان سازمان ملل در موضوع تسلیحات شیمیایی عراق شاهد خوبی بر این مدعاست که نیروی هدایت‌کننده واشنگتن به جنگ، منافع است نه مدارک.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حریره به نقل از فارس، مقامات کشورهای غربی پس از آنکه روشها و مدلهای مختلف تلاشهایشان برای سرنگونی دولت سوریه به در بسته خورد به ابزار جدیدی برای توجیه‌پذیر جلوه دادن اقدام نظامی در سوریه متوسل شده‌اند.

«استفاده از تسلیحات شیمیایی» در منطقه «غوطه الشرقیه» ادعای تازه‌ای است که در نبود هر گونه شواهد قانع‌کننده‌ای ـ و حتی وجود دلایل منطقی و موجه در رد آن ـ به بازیچه‌ای برای تغییر دادن موازنه سوریه به نفع مخالفان تبدیل شده است.

نحوه اظهارنظر و پروپاگاندای مقامات و رسانه‌های غربی در روزهای اخیر، در حالی که ساده‌ترین قواعد منطقی حکم به عدم نیاز دولتِ در حال پیروزی بشار اسد به استفاده از حملات شیمیایی در برابر مخالفانِ منفعل و به عقب‌رانده شده می‌دهند به گونه‌ای بوده که گویا کمترین شکی در اینکه دولت سوریه از این تسلیحات استفاده کرده است، وجود ندارند.

به عنوان مثال، «جن ساکی» سخنگوی وزیر خارجه آمریکا روز پنجشنبه (۳۱ مرداد) گفت باور واشنگتن این است که شورشی‌های سوریه توانمندی استفاده از سلاح‌های شیمیایی را ندارند. مقامات دیگر غربی هم، لحن قاطعانه‌ای در دفاع از اینکه دولت سوریه تنها گزینه ممکن برای استفاده از تسلیحات شیمیایی بوده است، اتخاذ کرده‌اند.

با آنکه گزینه اقدام نظامی غرب در سوریه دور از ذهن به نظر می‌رسد، اظهارات این روزهای مقامات آمریکایی بیش از هر چیز یادآور قطعیتی است که آنها پیش از حمله به عراق در سال ۲۰۰۳ درباره سلاح‌های کشتار جمعی عراق از آن سخن می‌گفتند و سپس از ارائه کوچکترین شواهدی در تأیید آنها عاجز ماندند.

نگاهی به نحوه تعامل آمریکا با بازرسان سازمان ملل در موضوع تسلیحات شیمیایی عراق شاهد خوبی بر این مدعاست که شواهد و مستندات مستدلی که در رد ادعاهای این کشور مطرح شده‌اند هرگز نتوانسته‌اند دولت واشنگتن را از پیگیری مسیری که آنها آن را در راستای منافعشان تشخیص می‌دهند، باز دارند.

این گزارش نگاهی است به کش و قوس‌های رابطه آمریکا با بازرسان سازمان ملل پیش از حمله به عراق و مستنداتی که نشان می‌دهند این کشور از نبود سلاح‌های شیمیایی در عراق مطلع بوده است.

* بازرسی‌های سازمان ملل، اولین بهانه بوش

دولت جورج بوش، رئیس جمهور وقت آمریکا پیش از حمله به عراق ادعا کرد بازرسی‌های سازمان ملل آخرین فرصت برای این کشور هستند تا شبهات درباره برنامه سلاح‌های کشتار جمعی خود را از بین ببرند و از وقوع جنگ اجتناب کنند.

* حرف بازرسان باید حرف آمریکا باشد 

علی‌رغم این ادعاها، آمریکا هرگز بازرسان سازمان ملل را به حساب نیاورد و در عوض آنها را ابزارهایی برای هدف آغاز جنگ دید. امیدواری آمریکا در آن زمان این بود که صدام، یا بازرسان سازمان ملل را به طور مستقیم به این کشور راه ندهد یا این بازرسان، در صورت کسب مجوز ورود به خاک عراق، مسیر جنگ را هموار کنند.

وقتی بازرسان سازمان ملل در نوامبر سال ۲۰۰۲ بارها از مکانهای مورد ظن آمریکا دیدن کردند و هیچ شواهدی در تأیید این برنامه‌ها نیافتند، کاخ سفید ادعا کرد که عراق بازرسان سازمان ملل را بازی داده است.

اولین بازرسی‌ها از عراق در ارتباط با ادعاهای تسلیحات شیمیایی این کشور در سال ۱۹۹۱ بعد از قطعنامه‌های ۶۸۷ و ۷۱۵  صورت گرفته بود. صدام در آن زمان برنامه هسته‌ای کشورش را آغاز کرده بود چون فکر می‌کرد این برنامه کشورش را به کشوری مدرن و قدرتمند تبدیل می‌کند.

وقتی بازرسان سازمان ملل در سال ۱۹۹۱ اولین بازرسی‌ها را از عراق به عمل آوردند صدام تلاش کرد برنامه‌اش را از دید آنها مخفی نگاه دارد. اما بازرسان سازمان ملل این برنامه‌های تسلیحاتی را ردیابی کرده و آنها را از بین بردند.

همچنین طی این بازرسی‌ها مشخص شد عراق بخش اعظمی از سلاح‌های کشتار جمعی‌اش را در دهه ۱۹۸۰ میلادی و در زمان جنگ با ایران ساخته بود اما تاریخ مصرف بسیاری از آنها منقضی شده و بلااستفاده شده بودند.

بازرسان سازمان ملل چندین مرحله دیگر از عراق بازدید کرده و اطمینان حاصل کرده بودند عراق برنامه‌های تسلیحاتی دیگری ندارد؛ اما علی‌رغم تمام اینها ظن آمریکا به دولت صدام حسین ادامه داشت.ژ

* دست و پا کردن توجیه؛ تنها مشکل آمریکا برای حمله به عراق

سال ۲۰۰۲ دولت جورج بوش تصمیمش را برای جنگ با عراق گرفته بود، اما مشکلی که با آن مواجه بود، دست و پا کردن توجیهی برای معقول جلوه دادن جنگ بود.

* پیشنهاد انگلیس برای آغاز جنگ علیه عراق

در مارس ۲۰۰۲؛ دفتر تونی بلر، نخست‌وزیر وقت انگلیس به کاخ سفید پیشنهاد داد که دور جدیدی از بازرسی‌های سازمان ملل می‌تواند راه خوبی برای تحریک به جنگ باشد. انگلیس فکر می‌کرد عراق از ورود بازرسان جلوگیری خواهد کرد و این موضوع نه تنها توجیهات منطقی برای جنگ ایجاد می‌کند بلکه فضا را هم برای حمایت‌های عمومی از حمله به عراق مهیا خواهد کرد.

دیک چنی معاون اول رئیس جمهور آمریکا و نو محافظه‌کاران دولت بوش مانند «پاول وولفوویتز»، معاون وزیر دفاع آمریکا به سازمان ملل به دید شک می‌نگریستند و معتقد بودند آمریکا نیازی به ایجاد زمینه‌های قانونی برای جنگ ندارد؛ کولین پاول، وزیر امور خارجه آمریکا، اما، حامی چنین طرحی بود و به پیگیری مسیر جنگ از دالان‌های سازمان ملل اهمیت می‌داد.

اختلافات درون دولت آمریکا ادامه داشت تا اینکه پاول توانست در ماه سپتامبر بوش را به پیگیری این مسیر برای جنگ متقاعد کند؛ بوش در همان ماه در یک سخنرانی خطاب به شورای امنیت خواستار حضور بازرسان تسلیحاتی سازمان ملل در عراق شد.

بازرسی‌های جدید سازمان ملل در نوامبر سال ۲۰۰۲ به موجب قطعنامه ۱۴۴۱ آغاز شد. بازرسان سازمان ملل فهرستی از ۵۵۰ سایت مشکوک در اختیار داشتند. پس از بازدیدهای مکرر، نصب دوربین‌های نظارتی و پروازهای اطلاعاتی در هیچیک از انها شواهدی از برنامه تسلیحاتی مشکوک یافت نشد.

از تأسیسات «الدوره» که برای ساختن سلاح‌های کشتار جمعی ساخته شده بود، مخروبه‌هایی بیشتر بر جای نمانده بود، سایت هسته‌ای «الفرات» مکانی برای نگهداری مواد شیمیایی تجاری بود و «الترامیه» که در خلال یکی از حملات عراق در دهه ۱۹۹۰ تخریب شده بود هر گز بازسازی نشده بود.

بنابراین، مجموع این مشاهدات باعث شد بازرسان آژانس در دسامبر سال ۲۰۰۲ گزارش بدهند آنها هیچ برنامه فعال سلاح‌های کشتار جمعی یا برنامه هسته‌ای در عراق نیافته‌اند. تنها سلاح‌های کشتار جمعی یافت شده ۳۲ خمپاره قدیمی و اسنادی درباره غنی‌سازی اورانیوم بود که نشان داده شد قدیمی و نامربوط هستند. تنها موردی از سلاح‌های یافت شده که ناقض قطعنامه‌های سازمان ملل بود موشک‌های دوربردی بودند که از بین برده شدند.

* آمریکا: شک داریم عراق با سازمان ملل همکاری کرده باشد

در همان زمان، رویکرد آمریکا تشکیک در بازرسی‌های سازمان ملل بود. جورج بوش در دسامبر سال ۲۰۰۲ گفت به اینکه عراق با سازمان ملل همکاری کند، شک دارد. «اری فلیشر»، سخنگوی کاخ سفید هم در همان زمان گفت آمریکا صرفنظر از نتیجه یافته‌های سازمان ملل می‌داند که عراق سلاح‌های کشتار جمعی دارد. بنابراین، اگر سازمان ملل شواهدی از سلاح‌های کشتار جمعی کشف می‌کرد، دولت عراق مقصر بود و اگر چنین شواهدی یافت نمی‌شود باز هم عراق در مقام تقصیر قرار می‌گرفت چون تسلیحاتش را پنهان کرده بود.

دولتمردان آمریکایی در مرحله‌های بعد با قطعیت از نتایج ارزیابی‌های جامعه اطلاعاتی‌شان داد سخن دادند. آنها می‌گفتند نه تنها از وجود سلاح‌های کشتار جمعی در عراق خبر دارند، بلکه از مکان آنها و حتی هویت سازندگان این سلاح‌ها هم باخبرند.

با این زمینه‌ها جنگ با عراق در مارس سال ۲۰۰۳ شروع شد.

پس از جنگ، بازرسان تسلیحاتی سازمان ملل و بازرسان آمریکایی جستجوی ۱۵ ماهه‌ای برای یافتن سلاح‌های شیمیایی داشتند، اما نتیجه فاجعه‌بار بود؛ هیچ سلاح کشتار جمعی در عراق یافت نشد.

سالهای پس از جنگ حقایق زیادی را آشکار کرد. گزارشی از سازمان سیا در سال ۲۰۰۴ به این نتیجه رسید که عراق سلاح کشتار جمعی نداشته است.

بازرسان تسلیحاتی سازمان ملل هم پس از جنگ عراق با صراحت لهجه حقایق زیادی را درباره بی‌توجهی دولت آمریکا به گزارش‌های مستندی مبنی بر نبود برنامه‌های تسلیحاتی در عراق ارائه کردند.

«اسکات ریتر» که یکی از بازرسان اصلی تسلیحاتی سازمان ملل در عراق بود از جمله کارشناسانی بود که قبل از حمله به عراق به دولت آمریکا هشدار داد در عراق سلاح‌های شیمیایی وجود ندارد.

* ایده جنگ چگونه فروخته شد؟

وی پس از جنگ عراق از جمله مهم‌ترین منتقدان این جنگ و سیاست آمریکا در این جنگ بود. «اسکات ریتر» در یکی از سخنرانی‌ها در سال ۲۰۰۶ دلایل اینکه آمریکا پیش از حمله از عدم وجود سلاح‌های شیمیایی در عراق خبر داشت را عنوان کرد.

این کارشناس تسلیحاتی آمریکا درباره دلایل ورود آمریکا به این جنگ گفت: «ما وارد این جنگ شدیم چون به ما گفته شده بود تهدیدی علیه امنیت ملی ما، در شکل سلاح‌های کشتار جمعی وجود دارد؛»

وی درباره اینکه چگونه ایده جنگ با آمریکا به عموم مردم آمریکا فروخته شد گفت: «به ما گفته شده بود  که تمامی موارد رسیدگی به جریان این پرونده از جمله روند بازرسی سازمان ملل طی شده است؛»

وی افزود: «چون به ما گفته شد که این روندها طی شده‌اند، هنوز این سلاح‌های ادعا شده در عراق هستند و مهم‌تر از همه، چون فضای آمریکا پس از ۱۱ سپتامبر فضای خاصی بود که به ما توسط نیروهایی که نمی‌دانستیم که بودند حمله شده بود، دولت آمریکا توانست از این ترس‌ها و این بی‌اطلاعی‌ها سوء استفاده کند تا ما را بیشتر به سمت جنگ با عراق سوق دهد.»

وی در این سخنرانی که در سال ۲۰۰۶ ایراد کرد ادامه داد: «اکنون، خوشبختانه در تمام سخنرانی‌های سالانه رئیس جمهور آمریکا، به استثنای سخنرانی ایالت پنسیلوانیا، بحث سلاح‌های کشتار جمعی به پایان رسیده است. با تمام احترامی که برای سناتور محترم پنسیلوانیا، ریک سانتروم قائلم، هیچ سلاح کشتار جمعی در عراق یافت نشد (تشویق حضار). هیچ! صفر!»

اسکات ریتر، البته به خمپاره‌های یافت شده در بازرسی‌های سازمان ملل اشاره کرده و می‌گوید آنها سلاح‌های از رده خارج‌شده و بلا استفاده‌ای بودند که قبل از سال ۱۹۹۱ ساخته شده بودند.

* بوش می‌گفت می‌داند که صدام حتما سلاح شیمیایی دارد

این کارشناس تسلیحاتی سازمان ملل به سخنان جورج بوش که با قطعیت درباره سلاح‌های شیمیایی سوریه سخن می‌گفت، اشاره می‌کند و می‌گوید: «او (بوش) گفت که می‌داند صدام حسین ذخائر عظیم تسلیحات شیمیایی دارد؛ گفت که می‌داند صدام ذخائر عظیمی از تسلیحات زیستی دارد. گفت عراق در حال بازسازی توانایی ساخت تسلیحات اتمی است.»

وی ادامه داد: «اینها تنها دلایلی بودند که ما، حداقل طبق گفته رئیس ستاد مشترک آمریکا، بر اساس آنها وارد جنگ عراق شدیم. بنابراین، امروز وقتی سیا، سازمان اطلاعاتی وزارت دفاع و کمیته اطلاعاتی سنا اعتراف می‌کنند که در عراق سلاح کشتار جمعی نبود و عراق هر گز چنین سلاحی نداشت و این کشور تمامی این سلاح‌ها را از زمان تابستان سال ۱۹۹۱ از بین برده و هیچ تلاشی برای بازسازی آنها انجام نداده و بازرسان سازمان ملل و کمیته اطلاعاتی آمریکا از این امر آگاه بوده‌اند، متوجه می‌شویم چرا ما هنوز در عراق هستیم. چون موضوع جنگ هرگز ارتباطی با سلاح‌های کشتار جمعی نداشت. موضوع این جنگ این بود که آمریکا می‌خواست از شر صدام حسین خلاص شود.»

* انتقاد از رئیس تیم تسلیحاتی سازمان ملل در عراق

اما مهم‌ترین سخنان درباره برنامه تسلیحاتی عراق را هانس بلیکس که سرپرست تیم تسلیحاتی سازمان ملل بود به زبان آورد و با انتقاد تند طرفداران حمله به عراق در آمریکا روبرو شد.

هانس بلیکس در ۱۴ فوریه سال ۲۰۰۳، یعنی حدود یک ماه قبل از حمله آمریکا به عراق طی گزارشی به شورای امنیت سازمان ملل   گفت که تیم تحقیقاتی سازمان ملل بیش از ۴۰۰ بازرسی را از بیش از ۳۰۰ سایت مشکوک در عراق به عمل آورده است؛ وی تأکید کرد: «تا به این تاریخ نتایج حاصل شده با آنچه دولت عراق اعلام کرده همخوانی دارد.»

در این گزارش همچنین تصریح شده بود: «من در گزارش به روزی که در ۲۷ ژانویه به شورا ارائه دادم گفتم که بر اساس تجربیات ما به نظر می‌رسد که عراق تصمیم گرفته است درباره روند تحقیقات با ما همکاری کند و مهم‌تر از آن دسترسی به تمامی سایت‌ها را امکان‌پذیر کند.»

* تناقض اظهارات هانس بلیگس با ادعاهای جورج بوش

این اظهارات دکتر بلیکس تناقض آشکاری با ادعاهای جورج بوش (منبع: گزارش سازمان سیا، اکتبر ۲۰۰۲) داشت و با انتقادهای زیادی از جانب برخی از اعضای دولت وی روبرو شد بلیکس هم در مصاحبه‌ای با رسانه دولتی بی‌بی‌سی در ۸ فوریه ۲۰۰۴ گفت که دولتهای آمریکا و انگلیس تهدیدهای سلاح‌های کشتار جمعی عراق را «دراماتیزه کرده‌اند» تا بتوانند راه را برای جنگ علیه دولت صدام حسین هموار کنند.

این مقام تسلیحاتی سازمان ملل پس از حمله آمریکا و انگلیس به عراق در کتابی به نام «خلع سلاح عراق» شرح کاملی از جزئیات رویدهای قبل از آغاز جنگ آورده ارائه کرده است.

وی در آخرین مصاحبه درباره جنگ عراق، در دهمین سالگرد این حمله گفت: «جنگ عراق اشتباهی وحشتناک و نقض منشور سازمان ملل متحد بود.»

وی درباره اینکه چرا اینطور فکر می‌کند، گفت: «قرار بود این جنگ سلاح‌های کشتار جمعی آمریکا را نابود کند، اما خبری از این سلاح‌ها نبود.

«قرار بود این جنگ القاعده را در عراق نابود کند، اما این گروه تروریستی تا قبل از جنگ در این کشور وجود خارجی نداشت.»

«قرار بود این جنگ عراق را به مدلی از دموکراسی با محوریت قانون تبدیل کند اما استبداد رفت و بی نظمی آمد و باعث شد آمریکا مرتکب رفتارهایی شود که نقض قوانین جنگ بودند.»

«و در نهایت قرار بود این جنگ عراق را به پایگاهی دوستانه برای سربازان آمریکا در مقابل ایران تبدیل کند، اما این جنگ در عوض متحدی جدید برای ایران در بغداد به وجود آورد.»